De neerval van FTX

Op 11 november vroeg FTX, één van de grootste crypto exchanges,  faillissement aan, samen met een aantal andere bedrijven die werden opgericht en geleid door crypto-ondernemer Sam Bankman-Fried. De ondergang van FTX is één van de meest besproken gebeurtenissen in de crypto-wereld. Maar wie is precies Sam Bankman-Fried en wat is er gebeurd dat tot de val van één van de grootste exchanges heeft geleid. 

Wie is Sam Bankman-Fried?

Bankman-Fried werd geboren op de campus van Stanford University als zoon van twee professoren in de rechten en studeerde af als natuur- en wiskundige.  Bankman-Fried begon zijn carrière bij handelsfirma Jane Street Capital, waar hij zich specialiseerde in internationale exchange-traded funds (ETF’s). In 2017 ontdekte Bankman-Fried dat er een aanzienlijk verschil was in de prijs van Bitcoin tussen internationale exchanges en platforms. Op deze manier kreeg hij het idee aan “arbitrage” te doen. Kort samengevat wil dit zeggen: Bitcoin aankopen voor een prijs op exchange x en verkopen tegen een hogere prijs op exchange y. Met de winst die hierdoor werd gerealiseerd, lanceerde Bankman-Fried daarna zijn eigen trading platform en hedgefonds, Alameda Research, dat gespecialiseerd was in het uitvoeren van dergelijke transacties. Bankman-Fried werd hierdoor van de ene dag op de andere miljardair.

Vanuit Alameda Research werd Bankman-Fried een bekend gezicht in de crypto-wereld en lanceerde hij een breed scala aan sponsordeals, zoals bijvoorbeeld een Formule-1 deal. Ook politiek begon Bankman-Fried zich in te mengen en  beloofde hij onder andere maar liefst één miljard dollar aan de Democraten tijdens de midterm verkiezingen. 

Ondanks het feit dat de politiek in het algemeen zich vrij wantrouwig opstelde tegenover crypto, werd op deze manier het imago van crypto, en FTX in het bijzonder, aanzienlijk opgekrikt bij het Amerikaanse Congress en de politieke top. Een imago dat nadien als een kaartenspel ineen zou vallen..

De oprichting van FTX

Door het succes van Alameda Research kon Sam Bankman-Fried een waar crypto-imperium opbouwen. Een van zijn belangrijkste realisaties hierbij was de oprichting van een nieuwe cryptocurrency exchange in 2017: FTX. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat Binance mede-investeerder was bij de oprichting van FTX. Crypto kende in 2017 een gouden jaar en FTX groeide al snel uit tot een van de meest populaire crypto exchanges. Voor de jaren die volgden wist FTX, samen met concurrent Binance, de markt te domineren.

Naast zijn handelsplatform lanceerde FTX zijn eigen cryptocurrency, het FTT token, die onder meer wordt gebruikt om te betalen voor het opereren op het FTX-platform. In 2021 verkocht Binance zijn aandeel in FTX die het als vroege investeerder had gekregen. Binance werd heirbij gedeeltelijk betaald in FTT-tokens.

De val van een reus

Op 2 november 2022 publiceerde de bekende cryptonieuws website Coindesk een artikel over een gelekt document waaruit bleek dat Alameda Research een ongewoon groot aantal FTT-tokens op zijn balans had staan, ondanks de financiële scheiding tussen Alameda en FTX die juridisch gezien als afzonderlijke entiteiten bestaan. Dit bracht twee bezorgdheden naar buiten. Enerzijds toonde dit aan dat er tussen de twee bedrijven geen strikte scheiding van activa was, die er wel zou moeten zijn. Anderzijds bracht dit het vraagstuk naar boven of er wel voldoende liquiditeit was achter het FTT token die de balans en de rekening van Alameda Research zou kunnen ondersteunen. De kans op voldoende liquiditeit werd door velen klein geacht aangezien Alameda een miljardenbedrijf was en het moeilijk te geloven was dat zulke bedragen ondersteund konden worden door FTT tokens.

Op 6 november kondigde de Binance CEO Changpeng Zhao (CZ) op Twitter aan dat hij had besloten zijn FTT-holdings te verkopen, in reactie op de onthullingen van Coindesk. Zhao liet weten stapsgewijs te verkopen over een langere periode om op die manier de impact op de markt te minimaliseren. Een bewuste zet van CZ om één van zijn grootste concurrenten schaakmat te zetten? Misschien, al zullen we de verborgen agenda’s wellicht nooit te weten komen. De geruststellend bedoelde belofte om stapsgewijs te verkopen mocht in ieder geval niet baten: FTT holders werden bang en begonnen hun FTT tokens te verkopen. De prijs van FTT begon te kelderen. Dit was uiteraard ook niet zonder gevolg voor FTX. Het bedrijf kende snel een kapitaaltekort van 6 miljard dollar. Al snel werden geldopnames die FTX-klanten aanvroegen op hold gezet. Negatieve berichten rondom FTX begonnen op social media te circuleren wat er toe leidde dat meer traders hun geld van de exchange wilden weghalen. Het kaartenspel begon ineen te storten.

Op 8 november bekeek Binance of er een mogelijkheid was FTX te redden door het bedrijf over te kopen. Deze overname zou FTX terug in staat stellen de hangende geldopnames uit te betalen en zijn verplichtingen te doen nakomen. Een dag later kondigde Binance aan dat de overname van FTX geen optie was als gevolg van “corporate due diligence”. Uit rapporten en onderzoek bleek dat fondsen binnen FTX als dusdanig verkeerd beheerd waren dat zelfs de overname de financiële structuur van FTX niet meer kon redden.

Op 11 november vroegen FTX, Alameda Research en een aantal andere zus- en dochterbedrijven van Bankman-Fried faillissement aan. Sam Bankman-Fried trad uiteindelijk af als CEO. De prijs van het FTT token en de marktwaarde van FTX waren intussen 80 a 90 procent gedaald. Alsof dat dit niet genoeg was, werd diezelfde dag, op 11 november, naar verluidt meer dan 600 miljoen dollar aan digitale activa van FTX gestolen bij een hack. 

Wat gebeurde daarna?

De ineenstorting van FTX was snel en brutaal. FTX werd gezien als een veilig platform om je crypto-fondsen op te traden en te holden. Ook het bekende gezicht van Bankman-Fried, die de cryptosector de voorbije jaren in een goed daglicht wist te stellen, werd door de community als betrouwbaar beschouwd. Een sector, die door velen jammer genoeg altijd als kritiek heeft gekregen dat het oplichterij en speculatie was. Naast de reputatieschade en het versterken van wantrouwen naar cryptoplatforms, heeft de val van FTX aanzienlijke  gevolgen gehad voor de cryptomarkt in zijn geheel. De totale marktkapitalisatie van cryptocurrency daalde met ongeveer 20 procent, waarbij alle belangrijke digitale valuta’s aanzienlijke verliezen leden. Ook Bitcoin bleef niet gespaard en kende een aanzienlijke daling.

Als er dan toch iets positief mag uit voortvloeien is het het feit dat vele spelers op de cryptomarkt hun lessen hebben getrokken. Vele ogen staan nu gericht naar Binance en andere grote platforms zoals Crypto.com in de hoop in de toekomst soortgelijke doemscenario’s te vermijden. Crypto critici hebben misschien op één punt gelijk: cryptoplatforms -en aanbieders moeten in de toekomst beter gereguleerd worden. Financiële regelgevers hebben aangekondigd FTX, FTT en Alameda Research onder de loep te nemen en een onderzoek in te stellen in welke maten fondsen illegaal gebruikt werden om Alameda Research te ondersteunen. Door de ineenstorting van FTX krijgt de Securities and Exchange Commission (SEC) een goed argument om strengere regelgeving door te voeren voor cryptocurrency. Langs de andere kant kan ook het argument worden opgeroepen dat de SEC in zekere zin gefaald heeft in haar toezichthoudende taak door zulke ineenstorting niet te voorkomen. Het U.S. House Committee on Financial Services zal in december een hoorzitting houden om de situatie omtrent FTX verder te beoordelen. Heel waarschijnlijk zal Bankman-Fried hierop ook gehoord worden. 

Wat ook moet worden afgewacht, is de impact die de val van FTX zal hebben op toekomstige wetgeving inzake cryptocurrency. Door heel de situatie is crypto allicht terug in een slechter daglicht bij het Congress komen te staan. Hoe het Congress hiernaar zal handelen is nog maar de vraag. Op lange termijn zal de ondergang van FTX waarschijnlijk de traditionele banksector en andere sterk gereguleerde entiteiten in hun eigen aanbod versterken.

Bankman-Fried heeft naar schatting 96 procent van zijn persoonlijk vermogen van 26 miljard dollar verloren, in wat kan worden omschreven als een van de snelste en belangrijkste vermogensverliezen aller tijden. Bovendien zal Bankman-Fried zeker worden onderzocht door zowel de federale financiële toezichthouders als door de gerechtelijke instanties.

Conclusie

FTX heeft jarenlang zonder voldoende toezicht kunnen opereren en handelen in complexe activa. Jarenlang werden de fondsen van klanten in wanbeheer gehouden zonder regelgevend kader of tussenonderzoek door federale instanties. Slechts toen het te laat was, werd het duidelijk dat de balans ondersteund werd door gebakken lucht. Wantrouwen volgde en klanten begonnen hun fondsen op te nemen wat leidde tot een razendsnel kapitaalstekort en uiteindelijk een faillissement. Zie je de gelijkenis met de financiële crisis van 2008?

Gelukkig zijn de gevolgen van deze FTX-crisis voorlopig enkel beperkt tot voornamelijk de crypto wereld zelf. Hopelijk kunnen we in de toekomst terugblikken op deze gebeurtenis als iets wat nodig was voor de cryptowereld om deze te behoeden van toekomstige wanpraktijken. Dat een strengere regulering nodig is, is duidelijk. Maar hoe streng zal deze worden en wat zal de wetgever precies doen?